Interview Hans van der Beek in Het Parool
september 2012
Auteurs krijgen de helft van de opbrengst en verder wil de nieuwe uitgeverij Bertram + de Leeuw ook e-books uitgeven voor de helft van de huidige prijs. Het liefst van auteurs die onder contract staan bij andere uitgeverijen.
De entree is van marmer. Dat wil Marij Bertram bij het afscheid toch even gezegd hebben: “Kijk. Marmer.”
Want voor de rest is de nieuwe uitgeverij Bertram + de Leeuw gevestigd in een verlaten pand van voorheen Fortis in de Nes. Vijftienhonderd vierkante meter lege vloer. In een hoekje, aan het raam, dat wel, staat een tafel met twee computers, daarnaast een bankstel plus bijzettafeltje met een fruitschaal.
Bertram: “Je hebt voor een uitgeverij niet zoveel nodig. Met een telefoon en drie laptops kun je ver komen.”
Drie maanden geleden richtten Marij Bertram en haar compagnon Hendrik de Leeuw hun nieuwe uitgeverij op, nadat ze beiden na een conflict met eigenaar Derk Sauer waren vertrokken bij Nieuw Amsterdam. Volgende week verschijnt hun eerste boek.
Wie de auteur is, willen ze niet zeggen, maar ‘het is echt een grote naam’. De nadruk moet namelijk liggen op hun bedrijfsmodel en dat is in de uitgeverswereld inderdaad revolutionair.
Bij Bertram + de Leeuw krijgt een auteur de helft van de opbrengst en dat is wezenlijk meer dan de 10 tot 17,5 procent die auteurs in de regel krijgen in het standaardcontract dat alle uitgeverijen momenteel gebruiken.
Bertram: “Van elk boek gaat bij het oude model bijna de helft naar de boekhandel en dan ook nog eens een groot percentage naar de uitgeverij. Dat krijg je als auteur aan je familie niet uitgelegd.”
De Leeuw: “We worden weggezet als rauzers, maar we gebruiken hetzelfde modelcontract als alle uitgeverijen. Alleen hebben wij een fifty-fiftyverdeling. Je begint samen met de auteur een projectonderneming, je staat samen aan het roer. Maar de auteur betaalt niet mee aan de overhead.”
En dat het met die overhead van Bertram + de Leeuw reuze meevalt, is in één oogopslag te zien, ja. Bertram: “Dit is ook nog een tijdelijke huisvesting. We hoeven niet aan de gracht te zitten, we verhuizen binnenkort naar een prachtige zolder in Oost, in de buurt van De Ysbreeker.”
Nog wat kostenbesparingen: naast Bertram en De Leeuw is maar één marketeer in dienst en de uitgeverij werkt niet met redacteuren in vaste dienst, maar met freelancers, en wel freelancers die de voorkeur hebben van de auteur.
Ook geeft de uitgeverij geen voorschotten (Bertram: “Dat is toch een sigaar uit eigen doos.”) en er komen geen grote voorraden.
Bovendien richt de uitgeverij zich op hooguit dertig, veertig projecten per jaar. De Leeuw: “De lat ligt dus heel hoog. We willen de top in fictie en non-fictie. Dan kun je ook veel meer tijd in één boek stoppen.”
Nadat de plannen – en dan vooral het verdienmodel – eind juni bekend werden, gaat bij Bertram + de Leeuw, aldus Bertram en De Leeuw, voortdurend de telefoon. Ook van de bekende namen.
Bertram: “We krijgen auteurs die op televisie komen, dus dan hoef je ook niet standaard die tien à vijftien procent marketingkosten in rekening te brengen.”
Behalve het fifty-fiftymodel houdt Bertram + de Leeuw auteurs nog een andere worst voor. Een cultureel impresariaat waar auteurs voor optredens geboekt kunnen worden tegen commerciële tarieven, te beginnen vanaf 1500 euro.
Bertram: “Dat zijn de twee poten van ons bedrijf. Ze passen als een puzzel.”
Door hun samenwerking met de Speakers Academy boort Bertram + de Leeuw een markt aan van vijftigduizend bedrijven en overheden, die geregeld sprekers nodig hebben. Bertram: “Tommy Wieringa of Conny Braam doet uitgebreid research voor hun boeken. Dat vinden mensen leuk om te horen.”
Maar verzorgt een literair agent als Paul Sebes niet al zulke klusjes voor zijn auteurs? De Leeuw: “Dat zijn klusjes, ja. Wij zitten structureel in de markt. De Speakers Academy is een instituut, marktleider in Nederland. Ze hebben daar vijftien man aan de telefoon met vragen als: ‘Is Geert Mak volgende maand beschikbaar?’ Dan bemiddelen wij voor een geschikt alternatief. Bovendien boor je meteen een nieuwe markt aan voor de boeken van de auteurs. Bij zo’n congres zitten soms drieduizend mensen in de zaal.”
Bertram: “Anderen zeggen wel, dat doen wij ook voor onze auteurs, maar dat doen ze niet. Ze zijn conservatief, wij zien mogelijkheden. De roep en de wens van de auteur gaat de kant op van maatwerk. Auteurs zijn artiesten geworden.”
“Het aantal nieuwe titels in Nederland is opgelopen van 11.500 naar 15.500 per jaar en het beststelleraandeel in de verkoop is ook nog eens groter geworden. Marketing en pr moeten tegenwoordig meer doen dan een recensie in de krant afwachten. Je moet een circus om de auteur heen bouwen.”
En dan zijn er nog de grote plannen die Bertram + de Leeuw hebben met het e-book, plannen waar de andere uitgeverijen nerveus van worden.
De werkelijke macht in de boekenwereld ligt niet bij de uitgevers en al helemaal niet bij de auteurs – die ligt bij de boekhandel. Het hoofd inkoop van de AKO is belangrijker dan welk literair kopstuk dan ook.
De boekhandel bepaalt welke boeken in de schappen komen en ze krijgen daar ook nog eens de helft van de prijs van het boek voor.
Het e-book, de digitale variant van het fysieke boek, slaat de hele boekhandel over. Een e-book is te downloaden op elke computer.
De markt van e-books is momenteel nog niet groot, maar dat komt door de prijs van zo’n digitale variant: slechts enkele euro’s onder dat van het fysieke boek met omslag. Van een pas verschenen roman kost het e-book nog altijd zo’n zestien euro.
Bertram: “Wij willen e-books verkopen onder het tientje, misschien wel voor zeven euro.”
Om te beginnen denkt de uitgeverij vooral aan non-fictie. Bertram: “Je wilt snelheid maken, zeker met een non-fictieboek dat aansluit op de actualiteit. Dat kan bij een traditionele uitgeverij pas in het najaar of anders volgend voorjaar. Dan ga je in de wacht, terwijl alles draait om timing, zeker bij non-fictie.”
Bertram + de Leeuw komt dan ook met een online catalogus, steeds aangepast aan de actualiteit.
Maar dat is niet waar andere uitgeverijen nerveus van worden. Bertram + de Leeuw biedt auteurs de kans hun e-book bij hen uit te brengen, ook al staan ze onder contract bij een andere uitgeverij.
Bertram: “Omdat veel uitgeverijen niet in e-book geloven, krijg je een splitsing. Het kan voorkomen dat het fysieke boek van een auteur dan bij zijn uitgeverij uitkomt, en het e-book bij ons.”
Hier lijkt een juridisch probleem te ontstaan. In een standaardcontract voor een auteur liggen alle licentierechten bij de uitgeverij. Die beslist over vertaalrechten, verfilmingen en ook over het wel of niet omzetten naar een e-book. Hoe kan Bertram + de Leeuw dan een auteur zomaar deels wegplukken bij zijn eigen uitgeverij?
Bertram: “Een uitgeverij heeft volgens dat contract een inspanningsverplichting. Als een auteur vindt dat zijn uitgeverij te weinig moeite doet zijn boek om te zetten in een e-book, vallen die rechten vanzelf terug aan de auteur. Dat geldt ook voor film- en vertaalrechten. Je mag als uitgever niet passief op rechten gaan zitten.”
Dat zullen de uitgeverijen prettig vinden: zij ontdekken een auteur, begeleiden hem jarenlang, doet al het redactiewerk op een boek en ook de promotie, en dan gaat Bertram + de Leeuw er met een deel van de buit vandoor.
De Leeuw: “Draai het om. Het gaat niet om de uitgeverij, het gaat om de auteur. En niemand gaat er met een deel van de buit vandoor, het e-book versterkt de auteur alleen maar – zijn bereik, zijn naamsbekendheid.”
Bertram: “Elke branche heeft branchebrekers. Dan volgt de rest vanzelf. Kijk hoe in het begin tegen bol.com werd aangekeken. Bol.com heeft de rest wakker geschud en ook hele goede dingen gebracht.”
Zo denkt Bertram + de Leeuw naast de losse verkoop van e-books ook aan een abonnementsbundel. Een abonnee heeft voor, zeg, tien euro per maand toegang tot een selectie van e-books. Een spotify, maar dan voor boeken.
Bertram: “Het is én én. Dit gaat om zo’n volume, dat de doelgroep verbreed wordt.”
En die doelgroep is gemakkelijk te bereiken, buiten de dure distributie en marketing van de huidige boekenwereld om: via Facebook, Twitter, blogs, Marktplaats.nl. En zo wordt de macht van de boekhandel gebroken en komt meer macht te liggen bij de consument. En het is een fijne kostenbesparing.
Bertram + de Leeuw heeft er alle vertrouwen in.
Bertram: “We zien het aan de reacties, en aan de vele auteurs die we aan de lijn krijgen. Voor het volgend jaar hebben we nu al een vijftiental projecten. En ja, daar zitten grote namen tussen.”